برخی اعمال شب و روز ماه رجب

فضیلت شب اول ماه رجب 

رجب از جمله ماههای پر فیض و سرشار از برکتی است که باید قدر دانسته شده و از لحظه‌های سراسر معنویت آن برای قرب به خداوند متعال، کسب خیرات و برکات دنیوی و اخروی سود جست. رجب نام نهری است در بهشت از شیر سفیدتر و از عسل شیرین‏تر. هر کس یک روز از رجب را روزه بگیرد البته از آن نهر بیاشامد.
از پیامبر خدا(ص) نقل است که رجب ماه بزرگ خدا است و ماهی در حرمت و فضیلت به آن نمی‏رسد و جنگیدن با کافران در این ماه حرام است، رجب ماه خدا است و شعبان ماه من است و ماه رمضان ماه امت من است کسی که یک روز از ماه رجب را روزه دارد موجب خشنودی خدای بزرگ می‌شود، غضب الهی از او دور و دری از درهای جهنم بر روی او بسته می شود.

از حضرت موسی بن جعفر علیهماالسلام روایت است که: هر کس یک روز از ماه رجب را روزه بگیرد، آتش جهنم یک سال، از او دور شود و هر کس سه روز از آن را روزه دارد بهشت او را واجب گردد.

اعمال شب و روز اول ماه رجب

شب اول

این شب، شب شریفی است و در آن چند عمل وارد شده است:

- وقتی هلال ماه دیده شد فرد بگوید: اللَّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَیْنَا بِالْأَمْنِ وَ الْإِیمَانِ وَ السَّلامَةِ وَ الْإِسْلامِ رَبِّی وَ رَبُّکَ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ.

خدایا این ماه را بر ما نو کن به امنیت و ایمان و سلامت و دین اسلام پروردگار من و پروردگار تو (اى ماه) خداى عزوجل مى باشد.

- از حضرت رسول (ص) منقول است که چون هلال رجب را می‏دید می‏گفت: اللَّهُمَّ بَارِکْ لَنَا فِی رَجَبٍ وَ شَعْبَانَ وَ بَلِّغْنَا شَهْرَ رَمَضَانَ وَ أَعِنَّا عَلَی الصِّیَامِ وَ الْقِیَامِ وَ حِفْظِ اللِّسَانِ وَ غَضِّ الْبَصَرِ وَلا تَجْعَلْ حَظَّنَا مِنْهُ الْجُوعَ وَ الْعَطَشَ.

خدایا برکت ده بر ما در ماه رجب و شعبان و ما را به ماه رمضان برسان و کمکمان ده براى گرفتن روزه و شب زنده دارى و نگهدارى زبان و پوشیدن چشم و بهره ما را از آن ماه تنها گرسنگى و تشنگى قرار مده.

- غسل

حضرت رسول اکرم(ص) فرموده‌اند: هر کس ماه رجب را درک کند و اول و وسط و آخر آن ماه را غسل نماید، از گناهان خود پاک می‌شود مانند روزی که از مادر متولد شده است.

- زیارت امام حسین (ع)

- بعد از نماز مغرب بیست رکعت، یعنی ۱۰ نماز دو رکعتی نماز گزارده شود. تا خود، اهل، مال و اولادش محفوظ بماند و از عذاب قبر در پناه باشد.

- بعد از نماز عشا دو رکعت نماز گزارده شود: در رکعت اول حمد و ألم نشرح یک مرتبه و توحید سه مرتبه و در رکعت دوم حمد و ألم نشرح و توحید و معوذتین خوانده شود و پس از سلام، سی مرتبه لا اِلَهَ اِلا اللهُ بگوید و سی مرتبه صلوات بفرستد تا حق تعالی گناهان او را بیامرزد مانند روزی که از مادر متولد شده است.

- احیاى شب اول ماه: شیخ طوسى در «مصباح المتهجد» از امام صادق(ع) از جدش از امیر مؤمنان على(ع) نقل کرده است که آن حضرت دوست داشت که در چهار شب از شبهاى سال، فارغ از هر چیز، به عبادت بپردازد: شب اول ماه رجب، شب نیمه شعبان، شب عید فطر و شب عید قربان.

روز اول رجب

این روز، روز شریفی است و برای آن چند عمل ذکر شده است:

- روزه

- غسل

- زیارت امام حسین (ع)
رُوِیَ عَنْ عَلیٍّ علیه السّلام قال :

مَا کَانَ اللهُ لِیَفْتَحَ عَلی عَبْدٍ بَابَ الْشُّکْرِ وَ یُغْلِقَ عَنْهُ بَابَ الزِّیَادَۀِ وَلا لِیَفْتَحَ عَلی عَبْدٍ بَابَ الدُّعاءِ و یُغْلِقَ عَنْهُ بَابَ الاِجَابَۀِ وَلا لِیَفْتَحَ لِعَبْدٍ بَابَ التَّوْبَۀِ وَ یُغْلِقَ عَنْهُ بَابَ الْمَغْفِرَۀِ.

ترجمه حدیث: از امیرالمومنین(علیه السلام) منقول است که فرمودند: این‏چنین نیست که خداوند متعال درِ شکر را بر روی بنده‏ای بگشاید و از آن طرف باب زیادتیِ نعمت را بر روی او ببندد؛ و درِ دعا را بر روی بنده‏ای بگشاید و از آن طرف باب اجابت را بر روی او ببندد؛ و درِ توبه را بر روی بنده‏ای بگشاید و از آن طرف باب مغفرت و آمرزش را بر روی او ببندد.
شرح حدیث: امیرمؤمنان علی (علیه السلام) فرمودند: «مَا کَانَ اللهُ لِیَفْتَحَ عَلی عَبْدٍ بَابَ الْشُّکْرِ وَ یُغْلِقَ عَنْهُ بَابَ الزِّیَادَۀ»؛ این‏طور نیست که خداوند درِ شکر را بر روی بنده‏ای بگشاید و از آن طرف باب زیادتی را نعمت را بر روی او ببندد. آن‏گاه که خداوند امر میکند شکرگذارِ من باش، وقتی بنده ستایش و ثنا و حمد او را به جای آورد، خداوند درِ زیادتی نعمت را بر روی او میگشاید. همچنان‏که در آیه شریفه می-فرماید: «لَإِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ». اگر شکرگذارى کنید، (نعمت خود را) بر شما خواهم افزود.

«وَلا لِیَفْتَحَ عَلی عَبْدٍ بَابَ الدُّعاءِ و یُغْلِقَ عَنْهُ بَابَ الاِجَابَۀِ»؛ این‏طور نیست که خداوند درِ دعا و مسألت را بر روی عبد بگشاید و از آن طرف درِ اجابت و پاسخ مثبت را بر روی او ببندد. خدا این‏طور نیست که بگوید «بخواه»، بعد وقتی بنده درخواست کرد، خدا او را محروم کند. در آیه شریفه میفرماید: «اُدْعوُنِی اَسْتَجِبْ لَکُمْ». مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم.‏

«وَلا لِیَفْتَحَ لِعَبْدٍ بَابَ التَّوْبَۀِ وَ یُغْلِقَ عَنْهُ بَابَ الْمَغْفِرَۀِ»؛ خداوند این‏طور نیست که از سویی درِ توبه را بر روی بنده‏اش بگشاید، ولی از آن طرف درِ مغفرت و آمرزش را بر روی او ببندد. خدا این‏طور نیست که بگوید «معذرت بخواه»، ولی عذر بنده را نپذیرد. در قرآن کریم میفرماید: «وَ تُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمیعاً». همگى به درگاه خدا توبه کنید. هنگامی که خود او خطاب میکند «تُوبُوا» آیا میخواهد توبه را قبول نکند؟!

در اینجا علی (علیه السّلام) بین سه چیز با سه چیز دیگر تلازم درست میکند: ۱- بین شکر و زیادتی نعمت ۲- بین دعا و اجابت ۳- بین توبه و مغفرت؛ و این سه یعنی «شکرگذاری و دعا کردن و توبه کردن» از ناحیه خداوند آمده و او امر کرده پس پی‏آمدش این است که حال که این درها را باز کرده باید آن درها را هم باز کند.

این جملاتِ علی (علیه السلام) در این روایت بود. اما به علّت اینکه امشب به حسب ظاهر شب اوّل ماه رجب است، تذکّری عرض میکنم. در بین ماه‏های سال، ماه رجب از ماه‏هایی است که اختصاص دارد به همین مسائلی که در روایت اشاره شد؛ یعنی دعا و استغفار و توبه.

در روایتی امام صادق (صلوات الله علیه) از پیغمبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) نقل میفرماید که آن حضرت فرمودند : «رَجَبٌ شَهْرُ الِاسْتِغْفَارِ لِأُمَّتِی أَکْثِرُوا فِیهِ مِنَ الِاسْتِغْفَارِ فَإِنَّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ». ماه رجب ماه استغفار امّت من است. پس در این ماه بسیار طلب آمرزش کنید که خداوند آمرزنده و مهربان است. در مورد این ماه وارد شده است که بسیار بگویید: «اَسْتَغْفِرُالله وَ اَسْئَلُهُ التَّوبَة».

همچنین از آن حضرت نقل شده که فرمودند: «مَنِ اسْتَغْفَرَ اللَّهَ فِی رَجَبٍ وَ سَأَلَهُ التَّوْبَةَ سَبْعِینَ مَرَّةً بِالْغَدَاةِ وَ سَبْعِینَ مَرَّةً بِالْعَشِیِّ یَقُولُ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ فَإِذَا بَلَغَ تَمَامَ سَبْعِینَ مَرَّةً رَفَعَ یَدَیْهِ وَ قَالَ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِی وَ تُبْ عَلَیَّ فَإِنْ مَاتَ فِی رَجَب مَاتَ مَرْضِیّاً عَنْهُ وَ لَا تَمَسُّهُ النَّارُ بِبَرَکَةِ رَجَبٍ ‏».

یعنی کسی که در ماه رجب هفتاد مرتبه در هنگام طلوع آفتاب و هفتاد مرتبه در هنگام غروب آفتاب بگوید: «أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ» و سپس دستها را بلند کند و بگوید: «اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِی وَ تُبْ عَلَیَّ»، اگر در ماه رجب بمیرد خدا از او راضی باشد و به برکت ماه رجب آتش او را مسّ نکند.

همین‏ها است که در تمام روابط مادی و معنوی برای ما گره¬گشا است. این ایام را غنیمت بشمرید. بخصوص امشب را که شب اوّل ماه رجب است. در روایتی امام صادق (علیه‏السلام) فرمودند که براى امیرالمؤمنین علی (علیه‏السّلام)) شگفت‏انگیز بود که در چهار شب از ایام سال بی‏کار بماند (و عبادت نکند) و آن چهار شب عبارت بودند از شب اوّل ماه رجب، شب نیمه شعبان، شب عید فطر و شب عید قربان. بنابر این، این شب‏ها اختصاص دارد به دعا و اجابت دعا.

لذا میخواستم به دوستان سفارش کنم که امشب را از دست ندهید. امشب شبی است که باید هر لحظهاش را غنیمت بشمارید. همه ما گرفتاریم؛ من بعید میدانم کسی در اینجا باشد که بگوید من گرفتاری ندارم. اگر بگوید گرفتاری ندارم یا شوخی کرده یا نعوذبالله دروغ میگوید. همه ما گرفتاریم. حالا گره‏گشا کیست؟ خداست. بهترین موقعیت هم در دست شماست. در روایت علی(علیه‏السلام) هم ملاحظه کردید که فرمایش حضرت کاملاً بر طبق آیات قرآن بود. شکرش را بکن، نعمتش را اضافه میکند. امشب از او تقاضا کن، جوابت را میدهد. از آن‏طرف هم از خطاهایت استغفار کن، خداوند پوزشت را هم می‏پذیرد، ان‏شاءالله.